​
2mi3museum’un Ingilizce versiyonunda ‘Aile Yadigarları’ bölümü ‘Family Relics’ olarak geçmektedir.
Relic (Rölik) kelimesinin farklı anlamları vardır :
​
-
Geçmis bir zamandan gelen, özellikle de tarihsel olarak ilgi çeken nesne.
-
Kutsal bir kisinin bedeninden bir parça veya önemli bir esyası
-
Geçmis bir zamandan gelen, ama artık demode olmus bir nesne
​
Rölik kelimesi daha çok dini unsurlarla anılır. Ailemizden bize kalanlar için ‘dini’ tabii ki diyemeyiz. Ama Ingilizce de ‘Relic’ kelimesi, ‘Yadigar’ kelimesinden daha duygusal bir anlam içermektedir. Aile Yadigarları içerisinde sergiledigimiz esyalar yüksek maddi degerleri olan antikalar degildir ama hepsinin arkasında bir hikaye vardır. Bu bölümde sizlerle bizim için önemli olan aile yadigarlarını ve ardındaki hikayelerini paylasacagız.
​
Eski objeleri saklamak veya koleksiyon yapmak herkese göre degildir. Insanların büyük bir kısmı bu eski objeleri atar ve gerekirse yerine yenilerini alır. Bu nedenledir ki, dünyada bit pazarları mevcuttur ve insanlar buraları ziyaret ederek bir seyler satın alır.
​
Koleksiyon yapmak ve saklamak farklı kavramlardır. Dedenizden kalan bir koleksiyonu veya anneannenizin tokalarını saklayabilirsiniz ama bu sizi koleksiyoner yapmaz. Fakat tabii ki, bu alanlarda bir ilginiz varsa koleksiyona çevirebilir ve genisletebilirsiniz. 2mi3museum olarak aile yadigarlarımızın bir kısmında bu sekilde davranıyoruz. Örnegin : Para Koleksiyonu. Fakat ayakkabı, rozet, anahtarlık, bros gibi objeleri sadece saklıyoruz.
Tabii ki bazı eski objeler zaman içerisinde yanlıslıkla atılmıs veya kaybolmus. Ama ailemizin bir alıskanlıgı olarak büyük bir kısmı saklanmıstır. Bu e-müze projesini baslattıgımızda da aile üyeleriyle konusarak ellerindeki yadigarları bizimle paylasmasını istedik.
​
​
​
​
%20of%20Liborio%20Sanzoni%20.jpg)
Liborio’nun fesi, Ashen’in dantel örnek kitabı, Sofia’nın vaftiz haçı aile yadigarlarımız içerisinde 1910lara uzanan en eski objelerdendir.
​
Büyükannenizin babasına ait bir fese dokunmak, bizim için gerçekten mükemmel bir his. Italyan büyükdedemiz bu fesi muhtemelen Kasım 1925’e kadar kullanmıstır. Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra, birçok reform gerçeklesmisti ve Sapka Devrimi de bunlardan biriydi.O döneme kadar, bir kültür mozaigi olan Türkiye’de, farklı dine, millet mensup bireyler kendilerini farklı sapka tipleri giyerek göstermekteydi. Feslerin de halk içerisinde konumu, farklılıgı göstermek gibi bir özelligi vardı. Mustafa Kemal Atatürk hem esitlik hem de modernlik yolunda bunu degistirmek istemis, ve tek tip bir sapka kullanma fikrini sunmustu.
E-müzemizdeki bir baska aile yadigarı , Aleko Vafiadis’in Ermeni asıllı annesi Ashen’in Dantel Örnek Kitabı’dır. Bu kitap, Ashen tarafından olusturuldugu için arsivimizde ayrı bir yeri vardır. Ashen dantel örmeyi 7 yasında ögrenmiÅŸtir. Iki ciltten olusan kitap 250 farklı model içermekle birlikte, 1908’den 1983’e 75 yılda tamamlanmıstır.
​
Ashen bu dantel örneklerini kagıt üzerine kendisi dikmis ve 1983 yılında torunu Stavros Vafiadis ciltlestirmistir. Kitaplar üzerinde ‘‘MODÈLES DE DENTELLES FAIT MAIN’ yani ‘Elisi Dantel Modelleri’ yazmaktadır.
​
Bu aile yadigarıyla ilgili güzel olan, birçok aile üyesi yıllar sonra bu kitabı örnek olarak kullanmıs ve danteller örmüÅŸtür.
​
​
​
​
Aile yadigarlarımızdan bir digeri, Sofia’nın vaftiz haçıdır. 1920 yılına tarihledigimiz bu haç sedeften yapılmıs olup üzerinde gümüsten bir Isa figürü bulunmaktadır.
Vaftiz, Hristiyanlık için yeni bir isimle yeni bir hayata açılan önemli bir baslangıçtır. Normalde bir bebek dogdugunda, neredeyse ilk 6 ay boyunca isimsizdir ve ismi vaftiz töreniyle birlikte alır. Bu tabii Türkiye’de uygulayabildigimiz bir gelenek degildir, çünkü bebek dogduktan sonra kimlik ve diger belgeler için isim verilmesi gerekmektedir. Ama bu gelenek Yunanistan’da sürmektedir. Vaftiz töreni sonrasında, vaftiz annesi ( veya babası ) çocuga bir haç hediye eder. Aile yadigarlarımız içerisinde ayrıca Stavros Vafiadis’in de vaftiz haçı bulunmaktadır.
​
Sofia ailemiz için çok önemli bir kisi oldugundan dolayı, yadigarlarımız arasında onun bu esyasının bulunmasının duygusal önemi vardır. Ayrıca bu haçın dizaynı ve yapıldıgı tarih, onu essiz kılmaktadır.
Aile yadigarlarımız arasında, ardında çok güzel bir hikayesi olan bir objemiz daha var. Hiç atalarınızın, nikah defterini imzaladıkları kalemi gördünüz mü? Büyük ihtimalle hayır diyeceksiniz. Sanslıyız ki bu set aile yadigarlarımız arasında yer almaktadır.
Büyükdedemiz ve büyükannemiz Hurmuzios ve Ashen 1920 yılında evlenirken, ilgili belgeleri sol taraftaki fotografta ortada duran bu kalemle imzalayarak birbirlerine ‘EVET’ demislerdir.
​
Bu set bir kalemi, kalem tutacagını, zarf açacagını ve bir kitap ayracını içermektedir. Sedeften yapılmıstır. Peki aile yadigarlarımızda ikinci kez bahsettigimiz bu sedef nedir? Sedef, Ingilizce’de incinin annesi olarak geçer, yani bir istridyenin, midyenin iç yüzeyini kaplayan kısımdır. Sert, dirençli ve parlaktır.
Bu sedef set Kudüs’te üretilmistir ki bu Ashen ve Hurmuzios için spiritüel bir önem arz etmektedir. Belki de evliliklerine spiritüel bir anlam katmak için, belgeleri özellikle bu kalemle imzalamak istemislerdir. Set üzerinde muhtemelen ‘Kutsal Ruh’u temsilen kırmızı gözlü beyaz bir güvercin islenmistir. Ayrıca kalem tutacagı üzerinde islenmis çiçekler mevcuttur.
​
Hurmuzios ve Ashen’den konu açılmısken, onlara ait ve ardında anlamlı bir hikayesi olan bir baska aile yadigarından bahsedelim.
19 Ocak 1960 tarihinde, e-müzemizin ana karakterlerinden, Hurmuzios Vafiadis 64 yasında kalp krizi geçirerek vefat etmisti. Hurmuzios güzel ve zengin bir hayat yasamasına ragmen birçok zorlukla da mücadele etmek zorunda kalmıstı. Yirmi Kur’a Ihtiyatlar Olayı, Varlık Vergisi, 6-7 Eylül 1955 Olayları ve Birinci, Ikinci Dünya Savasları’nın getirdigi zorluklar… Hurmuzios’un ani ölümünün ardından Ashen çok üzülmüs ve uzun süre yas tutmustur.
​
Sag tarafta altın çerçeveli, sedef ve üzerinde Hurmuzios’un fotografının oldugu bir bros görmektesiniz. Ashen bu brosu esinin anısına yaptırmıs ve ölene kadar üzerinde tasımıstır.
Eski zamanlar, eski insanlar… Günümüzde yas tutmak bile sekil degiÅŸtirdi. Normalde Rumlar ve Ermeniler dul kaldıklarında, yaslarını göstermek adına ölene kadar siyah giyinirler. Fakat bu gelenegin haricinde, böyle bir bros yaptırmak biraz ilginçtir. Ardındaki bu romantik ve duygusal hikayeden dolayı bu brosun yadigarlarımız arasındaki yeri ayrıdır.
Yukarıda 6-7 Eylül 1955’ten bahsetmisken, simdi size e-müzemizde sergiledigimiz bu kötü günlerden bize kalan sayılı objelerden birini tanıtacagız.
Büyükdedemiz Hurmuzios 1920lerde önemli bir koleksiyonerdi ve Istanbul’da müzayedeciler tarafından iyi tanınırdı. Bildigimiz üzere, bir müzayede gerçeklesmeden önce Hurmuzios çagrılır ve kendisine satılacak olan objeler, antikalar gösterilip, ilgilendiklerini seçmesi söylenirdi.
​
Solda görmüs oldugunuz tabak, bir dönem müzayededen alınmıs büyük bir Çin vazosunun parçasıydı. Maalesef, bu vazoyu ne gerçek hayatta ne de fotograflarda göremedik. Bildigimiz üzere, 6-7 Eylül 1955 olaylarında Vafiadis Ailesi’nin Ortaköy’deki evi fanatiklerce saldırıya ugramıstır. Bazı saldırganlar eve girebilmis ve gördükleri her seyi parçalamıslardır. Vazo kırılmıs ama tabagı sapasaglam kalmıs.
​
Bu günlerin ardından, bu tabak aile yadigarlarımız içerisinde önemli bir obje olarak yerini almıstır. Bize eski günleri hatırlatsa da, her kötü durumdan bir sekilde çıkılabilecegini göstermektedir.
E-müzemizdeki aile yadigarları sadece bunlar degil. Hala daha çok obje, esya için arayıslarımız sürüyor ve aile bireylerinden gelen yadigarları kabul ediyoruz. Paylasmak istemeyenlerden ise sadece müzemizde sergilemek adına fotograf istiyoruz. Arsivimizdeki diger objeleri görmek için düzenli olarak güncellenen ‘Aile Yadigarları : Galeri’ bölümünü ziyaret edebilirsiniz.
​
Yazan : 2mi3, Kasım 2018