1950li yıllarda Vafiadis Ailesi, Avrupa’ya uzun bir tura çıkmaya karar vermişti. Yunanistan, Fransa, Monako, Hollanda bu turun rotasıydı ve gittikleri tüm ülkelerde uzun süreli kalmışlardı. İkinci Dünya Savaşı’nın izleri henüz çok yeniyken, savaştan etkilenmiş bu ülkeleri ziyaret etmek çok ilginç bir deneyim olsa gerek. Bu yazıda sizlerle, Vafiadis Ailesi’nin Avrupa Seyahati’ni, hatıralarını ve ziyaret ettikleri kent simgelerini paylaşacağız.
1950ler İlk Avrupa Seyahati – Yunanistan & Fransa
1940'lı yıllarda mücadele ettikleri bütün zorlukların ardından Vafiadis Ailesi, rahat bir nefes almak ve tatil yapmak için bir Avrupa turuna çıkmaya karar vermişti. 1950-1954 yılları arasında aile iki farklı tur organize etmişti. İlk turda, Ashen’in akrabalarıyla beraber Yunanistan ve Fransa’ya gitmişlerdi. Bu tura, Aleko katılmamış olmakla birlikte sebebi bilinmemektedir.
Aile bu tura, Dodge Station model arabasıyla çıkmıştı. Fakat şoför kimdi? Bildiğimiz üzere Hurmuzios araba kullanmayı bilmezdi ve Kasımpaşalı, Pepe diye bilinen İsmail isminde bir şoförü vardı. Böylelikle aile Pepe İsmail’e bu ilk turda arabayı kullanıp kullanamayacağını sormuş ve İsmail kabul etmişti. İsmail için de harika bir deneyim olmalıydı.
1950ler İlk Avrupa Seyahati – Yunanistan – Akropol, Atina
Yunanistan çok yakın olduğu için, Atina’yı ve şüphesiz Acropolis’i ziyaret etmişlerdi. Bu gezi akrabalarını görmek için de güzel bir fırsat olmuştu. Sizlere Atina Akropol’ü ve Karyatidler’den bahsedelim.
Bu fotoğrafta Ashen’i ve bir akrabasını Akropol’de bulunan ünlü Erechtheion yapısı önünde görmektesiniz. Akropol Yunanca bir kelimedir ve ‘şehrin en yüksek noktası’ anlamına gelmektedir. Ünlü Parthenon ve Erechtheion M.Ö. 438 yılında Perikles döneminde inşaa edilmiştir. Erechtheion, fotoğrafta da görebileceğiniz üzere Karyatid adı verilen altı adet kadın şeklinde kolonları ile ünlüdür. Bu fotoğrafı önemli yapan ise, görmüş olduğunuz kolonların orjinal olmasıdır. Çünkü orjinal Karyatidler 1978 yılında replikaları ile değiştirilerek müzeye taşınmıştır.
Ayrıca bu fotoğraf, Yunanistan’ın Nazi işgalinin (1944) yaklaşık altı yedi yıl sonrasında çekilmiştir. 1941 yılında Naziler Yunanistan’ı işgal etmiş ve ünlü svastikalı bayraklarını Akropole’e dikmişlerdir. Bu bayrak daha sonra fakat gene işgal sırasında, iki cesur Yunan öğrenci tarafından indirilmiştir : Manolis Glezos ve Apostolos Santas.
1950ler İlk Avrupa Seyahati – Fransa– Paris & Marsilya
Yunanistan’dan sonra, Vafiadis Ailesi Fransa’ya doğru yol almıştı. Yunanistan ve Fransa arasındaki ülkeleri ziyaret etmişler miydi, elimizde bu döneme ait bir fotoğraf olmadığı için bilemiyoruz. Fakat Fransa’da epey zaman geçirmişlerdir. Paris ve Marsilya bu ülkedeki duraklarıydı.
Paris : Fontainebleau Sarayı
Önce Paris’e gidip ünlü Fontainebleau Sarayı’nı ziyaret etmişlerdi. Kayıtlara göre 12. yüzyılda Fontainebleau’de askeri garnizonlu bir kale inşaa edilmişti. Bu kaleye 1500’lü yıllarda değişiklikler ve iyileştirmeler yapılmış, şatoya dönüştürülmüştü. Geçen 300 yılın ardından 1800 yılında yeniden onarılan şato, 1940’da Almanlar tarafından işgal edilmişti.
Bu fotoğrafta Ashen’i ve akrabaları Araksi ile Susan’ı Fontainebleau Sarayı önünde görmektesiniz. Fotoğraf 1950-52 yıllarına tarihlendirilmiştir.
Bu fotoğrafta ise sarayın merdivenlerine daha yakından bakabiliriz. Ayrıca gene bu fotoğrafta, Ashen’in bir başka akrabasını, yaşamının sonuna kadar Kadıköy’de yaşamış olan Vahe’yi görmektesiniz.
Marsilya : Notre-Dame De La Garde – Café Robinson
Marsilya, ailenin Fransa içerisinde bir başka durağıydı ve burada uzun bir süre kalmışlardı. Ünlü Notre-Dame De La Garde’ı ve fotoğraflardan anladığımız üzere şehrin daha birçok bölgesini gezmişlerdi.
Notre-Dame De La Garde :
Notre-Dame De La Garde, 1864 yılında inşaası tamamlanmış olan, Marsilya’nın en önemli katedrallerinden biridir. Katedralin inşaası 21 yıl sürmüş ve mimarı Henri-Jacques Espérandieu’dur. Katedralin tepesindeki ‘ Kutsal Bakire Meryem’ heykeli 1931 yılında eklenmiştir. Aşağıdaki fotoğrafta katedralin 1950'li yıllardaki halini ve büyükanne Ashen ve kuzeni Araksi’yi görebilirsiniz.
Café Robinson :
Café Robinson, tarihi bir yer değil ama sizlerle gene de paylaşmak isteriz. Aile arşivimizdeki Avrupa Seyahati fotoğraflarını incelerken, aile üyelerimizin dinlendiği bir anda çekilmiş olan eşsiz bir fotoğrafla karşılaştık. Fotoğrafın nerede çekilmiş olabileceğini araştırırken, fotoğraf üzerinde zamanla silinmiş ve aile üyelerinden biri tarafından not düşülmüş bir yazı gördük : Robinson
Bu fotoğrafta, Ashen ve akrabaları Araksi, Susan ve Aram’ı görmektesiniz. Aile üyelerimizin haricinde, fotoğraf çok farklı hikayeler içermektedir. Eli çenesinde oturmuş ‘Düşünen Kadın’, servis tepsisini tutan ‘Beyaz ceketli garson’, belki de ilk buluşmalarına çıkmış olan ‘Çift’, ‘Şapkalı Adam’ …ve daha birçok farklı hikaye. Anlaşılan Café Robinson, Marsilya’da popüler yerlerden biriymiş.
1950ler İkinci Avrupa Seyahati – Yunanistan, Hırvatistan, Fransa, Monako & Hollanda
İlk Avrupa Seyahati’nden iki yıl sonra, 1952-1954 yılları arasında, Vafiadis Ailesi tekrar bir seyahate çıkmıştı ve bu sefer oğulları Aleko da onlarla birlikteydi. Bu seyahatte, tekrar Yunanistan’a ve ardından Hırvatistan, Monako ve Hollanda’ya gitmişlerdir. Görünen o ki gittikleri ülkelerde akrabaları ve arkadaşları ile görüşmüş ve onlarla yola devam etmişlerdir.
1950ler İkinci Avrupa Seyahati : Yunanistan – Tinos Adası
Vafiadis Ailesi ikinci seyahatlerine gene kendi araçlarıyla çıkmıştı. Bu sefer araçları 1947 model bir Dodge’du. İlk durakları Pire Limanı’ydı, yüksek ihtimalle buradan feribotla Tinos Adası’na geçmişlerdi.
Tinos Adası : Panagia Megalochari Kilisesi
Tinos Adası, Kiklad takım adalarından biridir ve Panagia Megalochari Kilisesi ile ünlüdür. Birçok inanan bu kilisenin mucizelerinden dolayı ziyaret etmek ister. Kilise bir tepededir ve inananlar kiliseye giden yolu dizlerinin üzerinde tırmanırlar. Aşağıdaki fotoğrafta Vafiadis Ailesi’ni bu kilisenin önünde görmektesiniz. Fotoğrafın üzerine Aleko tarafından ‘Dinos 1952’ şeklinde not düşülmüştür.
1950ler İkinci Avrupa Seyahati : Fransa – Eyfel Kulesi, Paris
1953 yılında aile üyeleri, bu sefer Aleko ile birlikte tekrar Paris’e gitmişlerdi. Aşağıdaki fotoğrafta, Aleko Vafiadis’i Eyfel Kulesi önünde görmektesiniz. Fakat görünen o ki, Aleko kule ile fotoğraf çektirmektense çok sevdiği arabasıyla çekilmeyi tercih etmiş. Fotoğrafta Eyfel Kulesi’nin sadece küçük bir kısmını görebilirsiniz.
1950ler İkinci Avrupa Seyahati : Hırvatistan – Zagreb Tüneli
1954 yılında da aile yolculuğuna devam etmişti. Bu sefer rotaları, Hırvatistan, Monaco ve Hollanda’ydı. Gezinin Hırvatistan durağından bize ulaşan bu kare, bu destinasyondan başka bir fotoğraf olmaması nedeniyle özel bir öneme sahiptir. Aşağıdaki fotoğraf, Zagreb Tüneli’nin önünde ya da tünele giden yol üzerinde çekilmiştir. Fotoğrafın burada çekilmiş olduğuna dair elimizdeki tek kanıt, Aleko’nun el yazısıyla ‘Zagreb Tüneli 1954’ yazması ve kayalık bölgedir.
Bu tüneli çok araştırdık ve en sonunda Zagreb’e yakın kayalarıyla ünlü bir nehir kanyonu olan ‘Bunker Paklenica Doğal Parkı’ olduğunu öğrendik. Doğal park içerisinde, Velika Paklenica’nın hemen girişinin yanında, Yugoslavya ve USSR arasında tansiyonların yükseldiği bir dönemde, Tito için yapılmış bir tünel bulunmaktadır. Bu tünel 1940lar’ın sonu ve 1950’li yılların başında inşaa edilmiştir. Böylelikle diyebiliriz ki, Vafiadis Ailesi bu tünelin ilk ziyaretçilerindendir. Fotoğrafa dikkatle bakarsanız, ailenin tura çıktığı arabanın arkasını da görebilirsiniz.
1950ler İkinci Avrupa Seyahati : Monako – Meryem Ana Katedrali
Aynı yıl, 1954’te, aile üyeleri Monako’da Aziz Nicholas Katedrali olarak da bilinen 1875-1903 yılları arasında inşaa edilmiş olan Meryem Ana Katedrali’ni ziyaret etmiştir. Bu Katedral, Grimaldi Ailesi üyelerinin ve Grace Kelly’nin burada gömülü olmasından dolayı Monako için önemlidir. Tarihleri kontrol ettiğimizde, Vafiadis Ailesi’nin bu katedrali, Grace Kelly, Rainer III. ile evlenmeden önce ziyaret ettiğini görmekteyiz.
1950ler İkinci Avrupa Seyahati : Hollanda - Rotterdam
Ve İkinci Avrupa Seyahati’nin son durağı Hollanda’ydı. Fotoğrafların çokluğundan anladığımız üzere, Vafiadis Ailesi burada özellikle Rotterdam’da uzun süre kalmışlardı.
Aşağıdaki fotoğrafta Ashen’i, Erasmus heykeli önünde poz verirken görmektesiniz. Erasmus 1468’te Rotterdam’da doğmuş, Rönesans Dönemi’nin humanist akım yaratıcılarından olup, teolog ve filozoftur. Bu heykel günümüzde hala durmakta ve Rotterdam’ın en önemli simgelerindendir.
Ayrıca arşivimizden gene Rotterdam’a çekilmiş ama neresi olduğu belirsiz bir fotoğraf çıkmıştır. Fotoğraf üzerine yaptığımız araştırmalar ve konuştuğumuz insanlar neticesinde buranın ünlü Stadhuis olabileceğine karar verdik. Fakat yeterli kanıtmız bulunmamaktadır.
Rotterdam’da kaldıkları süre zarfında, Vafiadis Ailesi Rotterdam Hayvanat Bahçesi’ni de gezmiştir. Aşağıda Aleko’nun burada bir fil ile çektirmiş olduğu fotoğrafı görebilirsiniz.
Arşivimizde gene arkasında ‘Hollanda 1954’ yazan fakat başka bir bilgi içermeyen, maymunların olduğu bir fotoğraf da bulunaktadır. Muhtemelen gene Rotterdam Hayvanat Bahçesi’nde çekilmiştir.
Bu seyahatlerin ardından, Vafiadis Ailesi her yıl Yunanistan’a gitmiş ve buradaki akrabalarını ziyaret etmiştir. Fransa’ya, Hollanda’ya bir daha gitmemişlerdir. Daha evvelde dediğimiz gibi, İkinci Dünya Savaşı’ndan kısa bir süre sonra, savaşın etkileri henüz sürerken bu ülkeleri ziyaret etmek farklı bir deneyim olsa gerek. Peki neden bu rotayı seçmişlerdi? Büyük ihtimalle Yunanistan, Fransa ve belki de Hollanda’da yaşayan akrabalarını görmek için. Peki neden böyle bir seyahate ihtiyaç duymuşlardı? Açıkçası bize göre, aile 1940’lı yıllarda yaşadığı, Hurmuzios’un ikinci askerlik görevi, Varlık Vergisi gibi zor dönemleri atlattıktan sonra rahat bir nefes almak için böyle bir tatile çıkma gereği duymuştu. Fakat maalesef bu seyahatleri esnasında 1955 yılında olacakları tahmin edemiyorlardı…Vafiadis Ailesi’nin 1940lı yıllarda yaşadıklarını ve 1955 yılında ne olduğunu öğrenmek için, ‘Ailemiz ve Tarihi Olaylar’ yazısını inceleyebilirsiniz.
* Daha fazla fotoğraf için, 'Avrupa Gezisi-1950ler' galerisini inceleyebilirsiniz.
Yazan : 2mi3, Eylül 2019
Kaynakça :
2-) https://en.wikipedia.org/wiki/Palace_of_Fontainebleau
3-) https://www.greeka.com/cyclades/tinos/sightseeing/panagia-megalochari/
4-) https://en.wikipedia.org/wiki/Paklenica