1950li yıllarda Vafiadis Ailesi, Avrupa’ya uzun bir tura çıkmaya karar vermisti. Yunanistan, Fransa, Monako, Hollanda bu turun rotasıydı ve gittikleri tüm ülkelerde uzun süreli kalmıslardı. Ikinci Dünya Savası’nın izleri henüz çok yeniyken, savastan etkilenmis bu ülkeleri ziyaret etmek çok ilginç bir deneyim olsa gerek. Bu yazıda sizlerle, Vafiadis Ailesi’nin Avrupa Seyahati’ni, hatıralarını ve ziyaret ettikleri kent simgelerini paylasacagız.
1950ler Ilk Avrupa Seyahati – Yunanistan & Fransa
1940'lı yıllarda mücadele ettikleri bütün zorlukların ardından Vafiadis Ailesi, rahat bir nefes almak ve tatil yapmak için bir Avrupa turuna çıkmaya karar vermisti. 1950-1954 yılları arasında aile iki farklı tur organize etmisti. Ilk turda, Ashen’in akrabalarıyla beraber Yunanistan ve Fransa’ya gitmislerdi. Bu tura, Aleko katılmamıs olmakla birlikte sebebi bilinmemektedir.
​
Aile bu tura, Dodge Station model arabasıyla çıkmıstı. Fakat soför kimdi? Bildigimiz üzere Hurmuzios araba kullanmayı bilmezdi ve Kasımpasalı, Pepe diye bilinen Ismail isminde bir soförü vardı. Böylelikle aile Pepe Ismail’e bu ilk turda arabayı kullanıp kullanamayacagını sormus ve Ismail kabul etmisti. Ismail için de harika bir deneyim olmalıydı.
1950ler Ilk Avrupa Seyahati – Yunanistan – Akropol, Atina
Yunanistan çok yakın oldugu için, Atina’yı ve süphesiz Acropolis’i ziyaret etmislerdi. Bu gezi akrabalarını görmek için de güzel bir fırsat olmustu. Sizlere Atina Akropol’ü ve Karyatidler’den bahsedelim.
​
Bu fotografta Ashen’i ve bir akrabasını Akropol’de bulunan ünlü Erechtheion yapısı önünde görmektesiniz. Akropol Yunanca bir kelimedir ve ‘sehrin en yüksek noktası’ anlamına gelmektedir. Ünlü Parthenon ve Erechtheion M.Ö. 438 yılında Perikles döneminde insaa edilmistir. Erechtheion, fotografta da görebileceginiz üzere Karyatid adı verilen altı adet kadın seklinde kolonları ile ünlüdür. Bu fotografı önemli yapan ise, görmüs oldugunuz kolonların orjinal olmasıdır. Çünkü orjinal Karyatidler 1978 yılında replikaları ile degistirilerek müzeye tasınmıstır.
​
Ayrıca bu fotograf, Yunanistan’ın Nazi isgalinin (1944) yaklasık altı yedi yıl sonrasında çekilmistir. 1941 yılında Naziler Yunanistan’ı isgal etmis ve ünlü svastikalı bayraklarını Akropole’e dikmislerdir. Bu bayrak daha sonra fakat gene isgal sırasında, iki cesur Yunan ögrenci tarafından indirilmistir : Manolis Glezos ve Apostolos Santas.
1950ler Ilk Avrupa Seyahati – Fransa– Paris & Marsilya
Yunanistan’dan sonra, Vafiadis Ailesi Fransa’ya dogru yol almıstı. Yunanistan ve Fransa arasındaki ülkeleri ziyaret etmisler miydi, elimizde bu döneme ait bir fotograf olmadıgı için bilemiyoruz. Fakat Fransa’da epey zaman geçirmislerdir. Paris ve Marsilya bu ülkedeki duraklarıydı.
Paris : Fontainebleau Sarayı
Önce Paris’e gidip ünlü Fontainebleau Sarayı’nı ziyaret etmislerdi. Kayıtlara göre 12. yüzyılda Fontainebleau’de askeri garnizonlu bir kale insaa edilmisti. Bu kaleye 1500’lü yıllarda degisiklikler ve iyilestirmeler yapılmıs, satoya dönüstürülmüstü. Geçen 300 yılın ardından 1800 yılında yeniden onarılan ÅŸato, 1940’da Almanlar tarafından isgal edilmisti.
Bu fotografta Ashen’i ve akrabaları Araksi ile Susan’ı Fontainebleau Sarayı önünde görmektesiniz. Fotograf 1950-52 yıllarına tarihlendirilmistir.
Bu fotografta ise sarayın merdivenlerine daha yakından bakabiliriz. Ayrıca gene bu fotografta, Ashen’in bir baska akrabasını, yasamının sonuna kadar Kadıköy’de yasamıs olan Vahe’yi görmektesiniz.
Marsilya : Notre-Dame De La Garde – Café Robinson
Marsilya, ailenin Fransa içerisinde bir baska duragıydı ve burada uzun bir süre kalmıslardı. Ünlü Notre-Dame De La Garde’ı ve fotograflardan anladıgımız üzere sehrin daha birçok bölgesini gezmislerdi.
Notre-Dame De La Garde :
Notre-Dame De La Garde, 1864 yılında insaası tamamlanmıs olan, Marsilya’nın en önemli katedrallerinden biridir. Katedralin insaası 21 yıl sürmüs ve mimarı Henri-Jacques Espérandieu’dur. Katedralin tepesindeki ‘ Kutsal Bakire Meryem’ heykeli 1931 yılında eklenmistir. Asagıdaki fotografta katedralin 1950'li yıllardaki halini ve büyükanne Ashen ve kuzeni Araksi’yi görebilirsiniz.
Café Robinson :
Café Robinson, tarihi bir yer degil ama sizlerle gene de paylasmak isteriz. Aile arsivimizdeki Avrupa Seyahati fotograflarını incelerken, aile üyelerimizin dinlendigi bir anda çekilmis olan essiz bir fotografla karsılastık. Fotografın nerede çekilmis olabilecegini arastırırken, fotograf üzerinde zamanla silinmis ve aile üyelerinden biri tarafından not düsülmüs bir yazı gördük : Robinson
Bu fotografta, Ashen ve akrabaları Araksi, Susan ve Aram’ı görmektesiniz. Aile üyelerimizin haricinde, fotograf çok farklı hikayeler içermektedir. Eli çenesinde oturmuÅŸ ‘DüÅŸünen Kadın’, servis tepsisini tutan ‘Beyaz ceketli garson’, belki de ilk bulusmalarına çıkmıs olan ‘Çift’, ‘Sapkalı Adam’ …ve daha birçok farklı hikaye. Anlasılan Café Robinson, Marsilya’da popüler yerlerden biriymis.
1950ler Ikinci Avrupa Seyahati – Yunanistan, Hırvatistan, Fransa, Monako & Hollanda
Ilk Avrupa Seyahati’nden iki yıl sonra, 1952-1954 yılları arasında, Vafiadis Ailesi tekrar bir seyahate çıkmıstı ve bu sefer ogulları Aleko da onlarla birlikteydi. Bu seyahatte, tekrar Yunanistan’a ve ardından Hırvatistan, Monako ve Hollanda’ya gitmislerdir. Görünen o ki gittikleri ülkelerde akrabaları ve arkadasları ile görüsmüs ve onlarla yola devam etmislerdir.
1950ler Ikinci Avrupa Seyahati : Yunanistan – Tinos Adası
Vafiadis Ailesi ikinci seyahatlerine gene kendi araçlarıyla çıkmıstı. Bu sefer araçları 1947 model bir Dodge’du. Ilk durakları Pire Limanı’ydı, yüksek ihtimalle buradan feribotla Tinos Adası’na geçmislerdi.
Tinos Adası : Panagia Megalochari Kilisesi
Tinos Adası, Kiklad takım adalarından biridir ve Panagia Megalochari Kilisesi ile ünlüdür. Birçok inanan bu kilisenin mucizelerinden dolayı ziyaret etmek ister. Kilise bir tepededir ve inananlar kiliseye giden yolu dizlerinin üzerinde tırmanırlar. Asagıdaki fotografta Vafiadis Ailesi’ni bu kilisenin önünde görmektesiniz. Fotografın üzerine Aleko tarafından ‘Dinos 1952’ seklinde not düsülmüstür.
1950ler Ikinci Avrupa Seyahati : Fransa – Eyfel Kulesi, Paris
1953 yılında aile üyeleri, bu sefer Aleko ile birlikte tekrar Paris’e gitmislerdi. Asagıdaki fotografta, Aleko Vafiadis’i Eyfel Kulesi önünde görmektesiniz. Fakat görünen o ki, Aleko kule ile fotograf çektirmektense çok sevdigi arabasıyla çekilmeyi tercih etmis. Fotografta Eyfel Kulesi’nin sadece küçük bir kısmını görebilirsiniz.
1950ler Ikinci Avrupa Seyahati : Hırvatistan – Zagreb Tüneli
1954 yılında da aile yolculuguna devam etmisti. Bu sefer rotaları, Hırvatistan, Monaco ve Hollanda’ydı. Gezinin Hırvatistan duragından bize ulasan bu kare, bu destinasyondan baska bir fotograf olmaması nedeniyle özel bir öneme sahiptir. Asagıdaki fotograf, Zagreb Tüneli’nin önünde ya da tünele giden yol üzerinde çekilmistir. Fotografın burada çekilmis olduguna dair elimizdeki tek kanıt, Aleko’nun el yazısıyla ‘Zagreb Tüneli 1954’ yazması ve kayalık bölgedir.
Bu tüneli çok arastırdık ve en sonunda Zagreb’e yakın kayalarıyla ünlü bir nehir kanyonu olan ‘Bunker Paklenica Dogal Parkı’ oldugunu ögrendik. Dogal park içerisinde, Velika Paklenica’nın hemen girisinin yanında, Yugoslavya ve USSR arasında tansiyonların yükseldigi bir dönemde, Tito için yapılmıs bir tünel bulunmaktadır. Bu tünel 1940lar’ın sonu ve 1950’li yılların basında insaa edilmistir. Böylelikle diyebiliriz ki, Vafiadis Ailesi bu tünelin ilk ziyaretçilerindendir. Fotografa dikkatle bakarsanız, ailenin tura çıktıgı arabanın arkasını da görebilirsiniz.
1950ler Ikinci Avrupa Seyahati : Monako – Meryem Ana Katedrali
Aynı yıl, 1954’te, aile üyeleri Monako’da Aziz Nicholas Katedrali olarak da bilinen 1875-1903 yılları arasında insaa edilmis olan Meryem Ana Katedrali’ni ziyaret etmistir. Bu Katedral, Grimaldi Ailesi üyelerinin ve Grace Kelly’nin burada gömülü olmasından dolayı Monako için önemlidir. Tarihleri kontrol ettigimizde, Vafiadis Ailesi’nin bu katedrali, Grace Kelly, Rainer III. ile evlenmeden önce ziyaret ettigini görmekteyiz.
1950ler Ikinci Avrupa Seyahati : Hollanda - Rotterdam
Ve Ikinci Avrupa Seyahati’nin son duragı Hollanda’ydı. Fotografların çoklugundan anladıgımız üzere, Vafiadis Ailesi burada özellikle Rotterdam’da uzun süre kalmıslardı.
​
Asagıdaki fotografta Ashen’i, Erasmus heykeli önünde poz verirken görmektesiniz. Erasmus 1468’te Rotterdam’da dogmus, Rönesans Dönemi’nin humanist akım yaratıcılarından olup, teolog ve filozoftur. Bu heykel günümüzde hala durmakta ve Rotterdam’ın en önemli simgelerindendir.
Ayrıca arsivimizden gene Rotterdam’a çekilmis ama neresi oldugu belirsiz bir fotograf çıkmıstır. Fotograf üzerine yaptıgımız arastırmalar ve konustugumuz insanlar neticesinde buranın ünlü Stadhuis olabilecegine karar verdik. Fakat yeterli kanıtmız bulunmamaktadır.
Rotterdam’da kaldıkları süre zarfında, Vafiadis Ailesi Rotterdam Hayvanat Bahçesi’ni de gezmistir. Asagıda Aleko’nun burada bir fil ile çektirmis oldugu fotografı görebilirsiniz.
Arsivimizde gene arkasında ‘Hollanda 1954’ yazan fakat baska bir bilgi içermeyen, maymunların oldugu bir fotograf da bulunaktadır. Muhtemelen gene Rotterdam Hayvanat Bahçesi’nde çekilmistir.
Bu seyahatlerin ardından, Vafiadis Ailesi her yıl Yunanistan’a gitmis ve buradaki akrabalarını ziyaret etmistir. Fransa’ya, Hollanda’ya bir daha gitmemislerdir. Daha evvelde dedigimiz gibi, Ikinci Dünya Savası’ndan kısa bir süre sonra, savasın etkileri henüz sürerken bu ülkeleri ziyaret etmek farklı bir deneyim olsa gerek. Peki neden bu rotayı seçmislerdi? Büyük ihtimalle Yunanistan, Fransa ve belki de Hollanda’da yasayan akrabalarını görmek için. Peki neden böyle bir seyahate ihtiyaç duymuslardı? Açıkçası bize göre, aile 1940’lı yıllarda yasadıgı, Hurmuzios’un ikinci askerlik görevi, Varlık Vergisi gibi zor dönemleri atlattıktan sonra rahat bir nefes almak için böyle bir tatile çıkma geregi duymustu. Fakat maalesef bu seyahatleri esnasında 1955 yılında olacakları tahmin edemiyorlardı…Vafiadis Ailesi’nin 1940lı yıllarda yasadıklarını ve 1955 yılında ne oldugunu ögrenmek için, ‘Ailemiz ve Tarihi Olaylar’ yazısını inceleyebilirsiniz.
​
* Daha fazla fotograf için, 'Avrupa Gezisi-1950ler' galerisini inceleyebilirsiniz.
​
Yazan : 2mi3, Eylül 2019
​
Kaynakça :
​
2-) https://en.wikipedia.org/wiki/Palace_of_Fontainebleau
3-) https://www.greeka.com/cyclades/tinos/sightseeing/panagia-megalochari/
4-) https://en.wikipedia.org/wiki/Paklenica
​