Ailedeki İsimler : Ardındaki Hikayelerle

Hepimizin bir ismi var ve bu isimler bize dogdugumuz günden bu yana aile üyelerimizden birer armagan – belki de bir baskası tarafından. Bütün isimlerin ardında bir hikaye saklı. Bazı isimler dogrudan dedenin veya ninenin isminden verilmiş, bazıları bir aile üyesinin veya kültürü içerisindeki bir kahramanın anısına verilmiş. Ve bazı isimler, çocugun ne kadar essiz, özel ve önemli olduğunu belirtmek için konulmuş. Bu yazıda sizlerle, ailemiz içinde geçen bazı isimleri ve hikayelerini paylaşıp, onları hatırlayacagız.

Ailemizde birçok farklı isim mevcut. Hurmuzios, Ashen, Stavros, Theodora, Sofia, Dimitri, Kiryaki, Vincentzo, Giuseppina, Aspasia, Maria-Antoinette….vb. Genel olarak aile içerisindeki isimlendirme, bir aile büyügünün anısına göre yapılmaktadır. Eger ailede çocuga, dedenin veya ninenin ismini verme gelenegi varsa, bunun da bir takım kuralları vardır. Mesela bir adam düşünün iki oglu olsun, ve iki oglunun farklı zamanlarda çocukları olsun. İlk dogmuş torun dedesinin veya ismini alabilir. Peki bu durumda diğer çocuk nasıl isimlendirir? İşte o da, anne tarafından dedesinin ismini alacaktır. Aynı kural kız çocukları için de geçerlidir, tabii bu sefer ninelerinin isimleriyle…Fakat ya o isim de başka bir çocuk tarafından alındıysa…Çok büyük bir problem degil, bir şekilde güzel bir isme sahip olacaktır.

Alexander The Great - Agios Alexandros - Aleksan Mıgırdician - Aleko Vafiadis

Vafiadis aile büyükleri içerisinde bildiğimiz en eski isim şu ana kadar ‘Ioannis’. Ioannis Vafiadis, Stavros Vafiadis’in babasıydı. Stavros’un dokuz çocuğu olmuştu ve bu çocuklardan sadece beşinin ismini biliyoruz: Hurmuzios, Minas, Yorgos, Koço ve Alexandra. Belki de dokuz kardeşten bir tanesinin ismi Ioannis’ti. Büyükdede Hurmuzios’un bir oğlu olmuştu ve adını Aleko koymuştu. Peki bu ismi neden vermişti. İsmin hikayesi bu noktada biraz farklı. Hurmuzios’un eşi Ashen’in Aleksan isminde bir kardeşi vardı. Aleksan 1898 doğumlu olup, Bomonti Bira Fabrikası’nın da muhasebecisiydi. Maalesef Aleksan 1928 yılında henüz çok gençken hayatını kaybetmişti. Bu durum aile için çok üzücüydü ve Ashen kardeşinin anısını yaşatmak için oğluna bu ismi vermek istemişti. Fakat, Aleksan bir Ermeni ismiydi ve Rum bir çocuğa bu ismi vermek pek mümkün değildi. Dolayısıyla aile, oğullarına bu ismin Yunan versiyonu ve Alexandros isminin kısa versiyonu olan Aleko ismini vermişti. Aleksan’a bu isim neden verilmişti acaba, Büyük İskender’e duyulan bir hayranlık mı yoksa Aziz Aleksandros’un anısına mı, kim bilir? Fakat eminiz ki Aleko, Aziz Aleksandros’un ismiyle vaftiz edilmişti. İsim günü 30 Ağustos’tu.

‘İsim günü’ demişken, bu özel kutlamayı açıklayalım. Wikipedia’ya göre isim günü, bazı Avrupa ülkelerinde, Latin Amerika ve Katolik ve Doğu Ortodoks ülkelerinde bir gelenektir. Kişinin isminin, yılın ilgili bir gününde kutlanmasıdır ve bu kutlama doğumgünü kutlamasına eşdeğerdir. Birçok Ortodoks’a bir azizin ismi verilir. İsmin antik bir kökeni olsa bile, kilise azizin ismiyle vaftiz eder. Örneğin, çocuğunuza ünlü Sparta Kralı Leonidas’ın ismini vermek istediniz. Fakat kilise Aziz Leonidas’ın ismiyle vaftiz edecek ve isim günü 16 Nisan olacaktır. Genel bir soru, ya verilecek isme ait bir azizin olmamasıdır? Bu durumda ise 26 Haziran, Tüm Azizler’in Günü anlamına gelen Agion Panton isim günü olarak kutlanmaktadır.

The Elevation of Holy Cross - Stavros Vafiadis ( The Great Grandfather) - Stavros Vafiadis

Ailemizden bir başka isimle devam edelim: Stavros. Stavros Vafiadis, bundan yüz yıl evvel Sakız Adası’ndan İstanbul’a gelerek, bu şehirdeki maceramızı başlatan aile büyüğümüzdür. ‘Stavros’ Hristiyan Haçı anlamına gelmektedir ve Yunanistan’da popüler bir isimdir. İsim Hristiyanlık’la birlikte çıktığı için antik kökeni yoktur. Stavros Vafiadis’in ismi 1957 yılında Aleko’nun oğluna verilmiştir. İsim günü İsa’nın gerildiğine inanılan haçın bulunduğu gün olan 14 Eylül’de kutlanır. İnanışa göre, M.S. 325 yılında Kraliçe Helen, İstanbul’dan Kudüs’e araştırmalar için gitmiş ve İsa’nın gerildiği haçın gerçeğini bulmuştur.

The Baptise Ceremony of Stavros Vafiadis - 1957 Prinkipo ISTANBUL

Burada Stavros Vafiadis’in vaftiz töreninden bir fotoğraf görmektesiniz. İsimler bir gelenek olarak vaftiz sırasında bir vaftiz annesi/babası eşliğinde verilir. Vaftiz annesi/babası olmak kolay bir görev değildir çünkü vaftizden çocuğun yetişkinlik dönemine kadar sorumluluk gerektirir. Birine çocuğunun vaftiz annesi/babası olmayı önermek veya çocuğunuzu vaftiz etmesini istemek son derece önemlidir. Bu teklif son derece gurur vericidir ve karşı tarafa değer verdiğinizi gösterir. İnanışa göre vaftiz annesi/babası anne ve babadan sonra ailedeki üçüncü önemli kişidir, çünkü o size yeni bir isimle manevi yaşamda bir yolculuğun kapısını açmaktadır. Vaftiz töreni esnasında, papaz vaftiz annesi/babası’nın sözünü dinler ve ismi ona sorar. Tabii ki isim daha evvel belirlenmiştir fakat vaftiz eden kişinin başka bir isim söyleme hakkının olduğunu da unutmamak lazım.

Agios Theodoros - Theodoros Akasi - Theodora Akasi - Theodora Koulurgioti

Şimdi ise Koulurgioti Ailesi’nden bir isimle devam edelim, Theodora Koulurgioti ile. Theodora, Koulurgioti Ailesi’nin ikinci kızıydı, dolayısıyla anneannesinin ismini almıştı. Theodora Akasi’nin ismini… Theodora ‘Tanrı’nın hediyesi’ anlamına gelir ve iki kelimeden oluşur. θεος (theos) "Tanrı" ve δωρον (doron) "hediye". Peki Theodora Akasi, ismini kimden almıştı? Birçok kişi büyükannesinden aldığını düşünebilir fakat öyle değil. Thedoros Akasi, Thedora’nın dayısıydı ve Yunanistan’da yaşıyordu. Türk-Yunan Savaşı başladığında, askere çağrılmıştı ve bu savaşta hayatını kaybetmişti. İsmi, onun anısına yeğenine verilmişti. Bu ismin, isim günü değişkendir ve Paskalya tarihine göre değişkenlik gösterir, fakat genellikle Şubat ve Mart ayları arasındadır.

Demeter - Agios Dimitrios - Dimitrios Koulurgioti - Dimitri Vafiadis

Peki Dimitri Vafiadis’in ismi? Onun ismi ise doğrudan, annesinin babası Dimitrios Koulurgioti’den gelmektedir. Eğer kuzeninden önce doğmuş olsaydı adı Aleko olacaktı. Fakat birkaç ay farkla, anne tarafından dedesinin ismini almıştı. Dimitri antik kökenli bir isimdir ve Yunan Ziraat Tanrıçası Demeter’den gelir. İsmin eril hali Dimitri’dir. Fakat, Selanikli ünlü Aziz Dimitrios’un ismiyle vaftiz edilmiştir. İsim günü 26 Ekim’dir.

Yunan isimlerinin, aile ve yakın arkadaşlar tarafından söylenen kısaltmaları mevcuttur. Örneğin, Stavros’un kısa hali Ruli’dir, Theodora’nın Dora, Dimitri’nin ise Aki. Theodora isminin kısaltması anlaşılabilir, peki ya diğerleri? İnsanlar bu kısaltmaları duyduğunda, isimle bir bağlantı kuramadıkları için genelde şaşırmaktadırlar. Bu kısaltmalar genelde isimlere eklenen, sevgi belirtmek ve bazen de tanımlamak için kullanılan eklerdir. İsimlerimiz genelde aile büyüklerinden geldiği için, konuşmalar esnasında kimin hakkında bahsedildiğini belirtmek gerekir. Dolayısıyla, Çocuk Stavros, Büyükbaba Dimitri gibi ifadeler kullanmak zorunda kalabiliriz. Fakat Yunanca’da bu tarz bir kullanım yaygın değildir. Bunun yerine isimler ekler alarak farklılaşır. Stavrouli, çocuk Stavros anlamına gelir. Dimitraki, çocuk Dimitri anlamına. Bu tarz kullanım da uzun olduğu için kısaltmalar kullanılır. Stavros Ruli olur, Dimitri ise Aki. Aile içerisinde ne kadar yaşlı olursanız olun, size hep bu kısaltmalarla hitap edilir. Fakat yukarıda da belirttiğimiz gibi sadece tanımlamak için değil, sevginizi göstermek için de bu kısaltmalar kullanılır.

Son olarak, isimler, isim günleri ve vaftiz hakkında konuştuğumuza göre sizlerle ailemizin eski vaftiz töreni fotoğraflarıyla ve 1985'ten kısa bir görüntü ile hazırlanmış videoyu paylaşmak isteriz.

Yazan : 2mi3, Ekim 2019

- 2mi3museum -