Atina Akropolisi... Parthenon, Erechtheion, Herodes Odeonu gibi bilinen yapıları ile M.Ö. 5. yüzyıldan günümüze kadar gelebilmis en önemli antik yerlerden biridir. Atina'nın simgesidir ve tarihe ilgi duysa da duymasa da birçok turist için ilgi çekici bir noktadır. Yunanistan'a göç eden birçok akrabası olan bir aile olarak, Atina her zaman ziyaret ettigimiz bir yer olmus ve bu ziyaretler sırasında 2mi3museum'un aile üyeleri de defalarca Akropolis'i ziyaret etmiştir. Arsivlerimizde Akropolis'ten farklı on yıllarda çekilmis birkaç fotograf mevcut. Iste bu yazımızda Akropolis ile ilgili bilgileri ailemizin fotograflarından ve hatıralarından yola çıkarak sizlerle paylasacagız.
Akropolis:
Ακρον (acron) ve Πόλις ( polis ), bu iki kelimenin Yunanca anlamlarını biliyorsanız, Akropolis (Ακρόπολη) denildiginde ne anlama geldigini kolayca anlayabilirsiniz. Ακρον (acron) en yüksek nokta anlamına gelir ve Πόλις ( polis )
- daha çok bilinen bir kelime - kent anlamına gelir. Yani Akropolis bir bölgenin en yüksek noktasında yer alan bir kenttir. Tıpkı Atina Akropolisi gibi; Atina'nın ortasında ve en yüksek kayalıklar üzerinde bulunur. Bugün de görebildigimiz Akropolis'in yapımına Perikles (M.Ö. 495-429) döneminde baslanmıs olsa da bölgenin tarihinin çok daha eski olduguna dair kanıtlar mevcuttur. Parthenon, Erechtheion gibi en önemli yapılar farklı zamanlarda ama aynı yüzyılda inşa edilmistir. Zamanla birçok tarihi olay sonucunda Akropolis hasar görmüstür. Sembol haline gelmis yapı, Parhenon, önce kiliseye, sonra camiye dönüstürülmüs ve herseyin ardından Mora Savası’nda büyük hasara ugramıstır. 1833 yılında Akropolis arkeolojik sit alanı ilan edilmis olsa da, takip eden önemli tarihi olaylar ve savaslardan gene zarar görmüstür. 1987 yılında UNESCO tarafından dünya mirası olarak listelenmistir.
1930’lar, Vafiadis Ailesi Akropolis’te:
Aile üyelerimizin Akropolis'te çekilmis en eski fotografı 1930'lu yıllardandır. Stavros Vafiadis'in dokuz çocugundan biri olan Apostol Vafiadis, 1900'lerin basında Istanbul'da dogmustur. Ancak 1930'larda ailesiyle birlikte Yunanistan'a göç etmistir. Bu antik yeri daha okul yıllarında duyduguna ve Atina'ya gittiginde dogrudan Akropolis'i ziyaret ettigine eminiz. Asagıdaki fotografta onu ailesiyle birlikte Akropolis'in girisinde görmektesiniz. Apostol takım elbisesiyle, yanında esi Fotini ve çocukları Basil ve Telemachos bir aile pozu vermektedirler.
1930s Vafiadis ailesi üyeleri, Akropolis
Dikkatli bakarsanız, çocuklar etraftaki kayalıklardan toplanmıs gibi görünen çiçekleri tutmaktadırlar. Arkalarında Athena Nike Tapınagı ve Propylaea (anıtsal geçit) sütunlarını görebilirsiniz. Bu fotografta gördügünüz Athena Nike Tapınagı, MÖ 420 yıllarında inşa edilmis ve tanrıçalar Athena ve Nike'ye adanmıstır. Asagıda Akropolis'in bir fotografında tam olarak poz verdikleri noktayı sizlerle paylasıyoruz.
1940’lar, II. Dünya Savaşı ve Akropolis:
1941'de, 2. Dünya Savası sırasında, Nazi Almanyası Yunanistan'ı isgal etmis ve Akropolis'te Nazi savaş bayragını dalgalandırmıslardı. Ikinci Dünya Savası 1945'te sona erdigi için 1940'lı yıllarda Akropolis'te çekilmis aile fotograflarımız dogal olarak yok. Naziler'in Yunanistan'ı isgali o yıllarda burada yasayan bazı aile üyelerimizi ve bir sekilde Türkiye’de yasamış aile üyelerimizi de etkilemistir. Bu konuda daha fazla bilgiyi 'Ailemiz ve Tarihi Olaylar' baslıklı yazımızda bulabilirsiniz.
Yazımızın bu bölümünde sizlerle kısaca üç önemli ismi paylasmak isteriz: Konstantinos Koukidis, Manolis Glezos ve Apostolos Santas. Konstantinos'un hikayesi bugüne kadar kesinlik kazanmasa da bir efsane olarak anlatılmaktadır. Bu efsaneye göre Konstantinos, Naziler’in Akropolis'e tırmandıgı 27 Nisan 1941'de Yunan bayrak muhafızıymıs. Nazi askerleri ondan Yunan bayragını indirip Nazi gamalı haç bayragını direge çıkartmasını istemis. Ancak Koukidis bunu reddetmis ve Yunan bayragını vücuduna sararak, Akropolis'ten ölüme atlamıstır.
Nazi Alman Savas Bayragı Atina Akropolisi'nde direge çekilirken , Nisan 1941.
Konstantinos'un hikayesi bir efsane olabilir ama Manolis ve Apostolos kesindir. Iki Yunan Direniş gazisi Manolis ve Apostolos, 30 Mayıs 1941 günü gizlice Akropolis'e tırmanmıs, Akropolis'teki Nazi bayragını indirmis ve Yunan bayragını tekrar dalgalandırmıslardır. Elbette tutuklanmıs, hapsedilmis ve iskence görmüslerdir. Fakat onların bu hareketi Yunanlar’ı Naziler’e karşı cesaretlendirmistir.
1950’ler Vafiadis Ailesi Akropolis’te, Erechtheion:
II. Dünya Savası'nın biteli birkaç yıl olmus ve etkileri henüz geçmemisti. Vafiadis ailesinin Istanbullu üyeleri, arabalarıyla Avrupa'yı gezmeye karar vermisti. Bu yolculuğun ayrıntılarını Vafiadis: Avrupa Seyahati, 1950'ler adlı makalemizde bulabilirsiniz. Atina da bu yolculuktaki duraklarından biriydi. Burada gezmek ve akrabalarını ziyaret etmek istemislerdi. Tabii ki Akropolis'i de ziyaret etmisler. Asagıda 1951 yılından, aynı güne ait ünlü Erechtheion'un önünde çekilmis iki fotografı sizlerle paylasmak isteriz.
1950s Vafiadis ailesi üyeleri, Erechtheion
Ilk fotografta Aleko Vafiadis'i amcası Yorgos ile, ikinci fotografta ise Ashen'i Yorgos'un esi ile birlikte Karyatidler’in önünde poz verirken görmekteyiz. Gelin, Erechtheion, Karyatidler ve 1951'de çekilmiş bu iki fotografı benzersiz kılan özelliginden bahsedelim.
Erechtheion tapınagı (Erechtheum olarak da bilinir) efsanevi kral Erechtheus, Athena ve Poseidon'un onuruna MÖ 421 ve 406 yılları arasında inşa edilmistir. Efsaneye göre, Kral Erechtheus'un mezarı, Poseidon'un trident izi ve Tanrıça Athena'nın kutsal agacı gibi eski kalıntılar buradaymıs. Bu tapınagı benzersiz kılan, Karyatidler olarak adlandırılan altı kadın biçimli sütundur. Bu sütunlardan biri Lord Elgin tarafından götürülmüs ve 1816'da British Museum tarafından satın alınmıstır. Tapınaktaki beş Karyatid, 1978'de Akropolis Müzesi'nin yerine replikaları yerlestirip orijinallerini müzeye götürene kadar orjinaldir. Geldik bu iki aile fotografımızı benzersiz kılan noktaya. Bu fotograflar 1951 yılında çekildigi için görülen beş sütun orijinaldir ve Vafiadis ailesi üyelerinin tapınak üzerinde orijinal Karyatidleri görebildikleri için çok sanslı olduklarını rahatlıkla söyleyebiliriz. Bugün bu heykellerin orjinallerini yeni Akropolis Müzesi'nde görebilirsiniz.
1960’lar & 1970’ler, Parthenon önünde:
Sıra geldi dünyanın en ünlü antik tapınaklarından biri hakkında konusmaya: Parthenon. Tanrıça Athena'ya adanan bu tapınak, MÖ 432'de inşa edilmiştir. Bu tapınagın tamamlanması 15 yıl sürmüstür. Parthenon adı, Tanrıça'nın birçok sıfatından biri olan ve 'bakire' anlamına gelen Athena Parthenonas'tan türemistir. Arkeologlara göre Parthenon'un içinde devasa bir Athena heykeli varmış. Tapınagı çevreleyen heykeller renkliymis. Bugün bu antik tapınagı görebildiğimiz için sanslıyız, çünkü zaman içerisinde Parthenon birçok zorluga gögüs germis ve bir sekilde kurtulmustur.
Parthenon uzun süre Delos Birligi ve Atina Imparatorlugu'nun hazinesi olarak kullanılmıstır. 5. yüzyılda 'Panagia Athiniotissa' adı altında kiliseye dönüstürülmüstür. 1204 yılında baslayan Latin isgali sırasında, Katolik kilisesi 'Santa Maria di Atene'ye dönüştürülmüştür. Kilisenin adı ve bu tapınagın eski adındaki ortak özelligi fark ettiniz mi? Bu bölümün basında söyledigimiz gibi Parthenon 'bakire' demektir. Hristiyanlar kilise olduktan sonra Bakire Meryem (Meryem Ana) adını vermislerdir. Panagia, Santa Maria, Bakire Meryem’in isimleridir. Öyle geliyor ki, sanki buradaki ilk Hristiyanlar bu tapınagın binlerce yıl adanmıs oldugu tanrıçadan kopmak istememis, ve başka bir aziz yerine gene bekareti ile öne çıkan önemli bir dini isme burayı adamıslar.
1458 yılında Atina, Osmanlı Imparatorlugu'nun eline geçer. Osmanlılar Parthenon'u bir süre Ortodoks Kilisesi olarak bırakmıs, ancak daha sonra camiye çevirmislerdir. Bütün bu dönüsümler sırasında pagan günlerden heykeller, çizimler kaldırılmıs veya hasar görmüstür. Ancak bu tapınagın basına gelen en korkunç şey, Mora Savası'nda Venedikliler tarafından Akropolis kusatması sırasında 26 Eylül 1687'deki bombardımandır. Parthenon, Osmanlılar tarafından camiye çevrilmis olsa da, mühimmat deposu olarak da kullanılmıs ve ne yazık ki bu nedenle tapınak patlamada daha fazla hasar görmüstür. 1800-1803 yılları arasında Lord Elgin tarafından tapınaktaki heykeller kaldırılmıs ve 1833 yılında Akropolis arkeolojik sit alanı olarak hizmet vermeye baslamıstır. Tapınagın restorasyonları halen devam etmektedir.
Parthenon'u aile arsivlerimizden iki fotografla sizlere göstermek isteriz. Bu fotograflardan biri 1960'lardan ve digeri ise 1970'lerdendir.
Aşagıdaki fotograf 1960'lı yıllarda Aleko Vafiadis ve esi Giuseppina Sanzoni'nin Atina gezisi sırasında çekilmistir. Birçok turist gibi onlar da Akropolis'i ziyaret etmişler. Burada Aleko'nun Akropolis'i ikinci ziyareti olduğundan eminiz ama Giuseppina için bu ilkti. Çok şık görünüyorlar ve bu onların günlük tarzıydı. Fotograf çekimi için oraya konmus gibi görünen yatay bir sütunda oturmuslar. Şanslılar, çünkü antik alan boş (arkada sadece bir çift var) ve tapınagın önünde fotograf çekmek için çok uygun.
1960s Aleko Vafiadis & Giuseppina Sanzoni, Parthenon, Acropolis
Yaklasık on yıl sonra, 1970'lerde, aynı yerde, ailemizin diger fertleri de aynı sütunda fotograflarını çektirmis. Asagıdaki fotografta Theodora Koulurgioti'yi ergenlik çagında, teyzesi Sofia Çakıroglu'nu ve Sarıyerli arkadaslarını görmekteyiz. Bu sefer alan daha kalabalık. Arkadaki insanlardan bunu görebiliyoruz. Ayrıca iki fotograf arasında bir fark var. Her iki fotografın da sağ tarafına bakınız. Fotograf çekim alanına bir sütun daha eklenmis.
1970s Theodora Koulurgioti, Sofia Cakiroglu & arkadasları, Parthenon, Acropolis
Kim bilebilirdi ki, aynı yerde 10 yıl arayla fotograf çektirmis iki ailenin bir gün bulusacagını ve bir evlilikle baglarını güçlendireceğini? İlk fotoğraftaki Aleko ve Giuseppina'nın oglu Stavros Vafiadis, ikinci fotograftaki genç kız Theodora Koulurgioti ile 1984 yılında evlenmistir.
1930'lar, 1950'ler, 1960'lar ve 1970'lerde burada çekilmis aile fotograflarımız üzerinden Akropolis ve içindeki yapılar hakkında kısa bir tarih bilgisini sizlerle paylasmaya çalıştık. Bu antik alan 2500 yıldır varlıgını sürdürüyor ve umarız binlerce yıl ayakta kalır ve geçmis dönemin kültürünü yasatmaya devam eder. Parthenon'un tarihi hakkında daha fazla bilgi için asagıdaki video animasyonu izleyebilirsiniz.
Yazan : 2mi3, Agustos 2021
Kaynakca :
1-) https://www.thevintagenews.com/2018/01/09/greek-parthenon/
2-) https://greekreporter.com/2021/07/09/parthenon-christian-church
3-) https://greekerthanthegreeks.com/2018/09/who-or-what-are-caryatids-supportive.html